دو روایت متفاوت از سفره ایرانیان

روز گذشته مرکز آمار ایران جزییات هزینه و درآمد خانوار در سال1393 را منتشر کرد. این گزارش برخلاف گزارش بانک مرکزی که حدود 2ماه گذشته ارائه شده بود نشان از مثبت شدن تراز بودجه خانوارها در سال93 داشت.

 بانک مرکزی هزینه خانوارهای شهری در سال93 را 32میلیون و 876هزار تومان و درآمد آنها را حدود 31میلیون و 300هزار تومان اعلام کرده بود. براساس اطلاعات بانک مرکزی خانوارهای شهری مطابق سال‌های پیش از آن هنوز از منفی بودن تراز بودجه‌یی خود رنج می‌برند. اما مرکز آمار متوسط هزینه و درآمد خانوارها را به‌ترتیب 23میلیون و 486هزار تومان و 24میلیون و 131هزار تومان اعلام کرده که به معنی پیشی گرفتن دخل خانوارها از خرج آنهاست.... 

 

ایرانی‌ها سال گذشته وضعیت معیشتی بهتری داشتند؛ گویا کاهش شیب نرخ تورم در فاصله سال92 تا 93 کار خود را کرده است. خانوارهای ایرانی چند سالی بود که دخل و خرج‌شان با هم نمی‌خواند و عمدتا در پایان سال با کسری بودجه سالانه روبه‌رو بودند، اما این روند در سال گذشته بعد از چندین سال تغییر کرده است. سال گذشته خانوارهای شهری و روستایی نه‌تنها خرج‌شان با دخل‌شان نخواند که توانستند در پایان سال مقداری هم از درآمدشان را برای خود پس‌انداز کنند؛ هر چند که میزان پس‌انداز سالانه آنها آنقدرها چشمگیر نبود. اما اینها یعنی ایرانی‌ها مقداری از سختی سال‌های قبل برای تامین هزینه‌های خود عبور کردند.
تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از درآمد و هزینه سالانه خانوارهای شهری نشان می‌دهد که درآمد خانوارهای شهری در سال گذشته رشدی به‌مراتب بالاتر از هزینه‌های‌شان را تجربه کرده است. در سال93 درآمد شهری‌ها با رشد 18درصدی نسبت به سال پیش از آن به بالغ بر 24میلیون و 131هزار تومان رسید. این درحالی بود که آنها در همان سال هزینه‌های‌شان به‌طور متوسط نزدیک به 23میلیون و 486هزار تومان رسید. به این ترتیب یک خانوار متوسط پنج نفره شهری در سال گذشته توانست با پوشش دادن تمام هزینه‌هایش مبلغی حدود 645هزار تومان هم پس‌انداز کند. خانوارهای شهری سال گذشته بیش از 144هزار تومان در دخل و خرج‌شان کسری داشتند.
گرچه میزان پس‌انداز روستایی‌ها نسبت به شهری‌ها کمتر بود اما آنها هم توانستند در پایان سال حدود 52هزار تومان از درآمد سالانه‌شان را برای خود پس‌انداز کنند. روستاییان در سال گذشته بیش از 13میلیون و 905هزار تومان درآمد کسب کردند که در مقابل بالغ بر 13میلیون و 852هزار تومان هم خرج کردند.
طبق گزارش مرکز آمار از وضعیت دخل و خرج خانوارها در سال گذشته، ترکیب هزینه‌های خانوارها در سال گذشته نشان می‌دهد که شهری‌ها بیش از 5میلیون و 812هزار تومان از هزینه‌های سالانه‌شان مربوط به هزینه‌های مواد خوراکی و دخانی بوده و باقی هزینه‌های‌شان یعنی بالغ بر 17میلیون و 673هزار تومان به هزینه‌های غیرخوراکی آنها اختصاص داشته است. این ترکیب هزینه‌ها برای روستاییان این‌گونه بود که حدود 5میلیون و 703هزار تومان را صرف مواد خوراکی و دخانی کردند و 8میلیون و 149هزار تومان هم صرف هزینه‌های غیرخوراکی کردند. براین اساس اما بیشترین میزان رشد هزینه‌های خانوارهای شهری در سال93 نسبت به 92مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. در سال گذشته هزینه مواد خوراکی و دخانی برای شهری‌ها رشدی معادل 5.8درصد را تجربه کرد درحالی که این میزان رشد برای گروه غیرخوراکی‌ها معادل 17درصد نسبت به سال پیش از آن بوده است.
  کرمانی‌ها بیش از 3میلیون تومان در سال پس‌انداز کردند
اما این برآوردها مربوط به یک خانواده متوسط ایرانی است. وقتی در آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار دقیق شویم مشاهده می‌شود که تهرانی‌ها همچون سال‌های قبل باز هم بیشتر از سایر استان‌ها درآمد کسب می‌کنند. آن‌طور که مرکز آمار گزارش داده، یک خانواده متوسط شهری تهرانی در سال گذشته 33میلیون و 165هزار تومان درآمد داشته و در مقابل حدود 32میلیون و 380هزار تومان خرج کرده است. البته این میزان از متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری در کشور مقداری پایین‌تر است. تهرانی‌ها البته در سال گذشته نسبت به سال  92 حدود 16درصد درآمدشان افزایش داشت و هزینه‌های‌شان هم معادل 17.9درصد بیشتر بود.
اما همین آمار نشان می‌دهد که مردم کرمان درآمد به‌مراتب کمتری در طول یک سال نسبت به سایر مناطق شهری داشتند. یک خانوار متوسط کرمانی در سال گذشته درآمدی نزدیک به 16میلیون و 786هزار تومان داشته و در مقابل البته هزینه‌هایش هم نسبتا پایین‌تر از سایر استان‌ها بوده است. آنها در سال گذشته حدود 13میلیون و 491هزار تومان خرج کردند. به این ترتیب کرمانی‌ها باوجود درآمد پایین، توانستند پس‌انداز بالاتری نسبت به ساکنان مناطق شهری در سایر استان‌ها داشته باشند. آنها در سال93 طبق گزارش مرکز آمار حدود 3میلیون و 295هزار تومان پس‌انداز کرده‌اند.
وضعیت معیشت خانوارهای ایرانی در سال93 درحالی نسبت به سال92 بهتر شده که در فاصله این دو سال نرخ تورم نیز کاهش ملموسی داشته است. براساس گزارش‌های رسمی، نرخ تورم 12ماهه سال92 معادل 37.7درصد بود که این نرخ در پایان سال گذشته به 15.6درصد کاهش یافت. این کاهش شیب تورم بیانگر توقف افزایش هزینه‌های خانوارها در خلال این یک سال بوده است. این مساله کمک کرد تا خانوارهای شهری و روستایی بتوانند از بحران کسری دخل و خرج‌شان در سال گذشته خارج شوند.
  دخل و خرجی که به روایت بانک مرکزی همچنان با هم نمی‌خواند
سال‌هاست که میان آمارهای منتشر شده از شاخص‌های اقتصادی مرکز آمار و بانک مرکزی تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد؛ تفاوت‌هایی که گاهی محدود و اندک و گاهی بسیار فاحش می‌شود. مدتی پیش از انتشار گزارش درآمد و هزینه خانوارهای شهری و روستایی توسط مرکز آمار، بانک مرکزی گزارشی از بودجه خانوارها در سال گذشته منتشر کرد که اعداد آن با آنچه امروز توسط مرکز آمار منتشر شده تفاوت نسبتا بالایی دارد.
بانک مرکزی در گزارش خود متوسط درآمد یک خانوار شهری در سال گذشته را حدود 31میلیون و 393هزار تومان و متوسط هزینه خانوار شهری را در همین سال 32میلیون و 876هزار تومان اعلام کرد. بر این اساس طبق گزارش بانک مرکزی، دخل و خرج خانوارهای شهری در سال گذشته همچنان روی دور منفی قرار دارد و خانوارها با کسری بودجه‌یی نزدیک به یک میلیون و 483هزار تومانی در سال گذشته روبه‌رو بوده‌اند.
البته همواره مسوولان این دو نهاد تفاوت در آمارهای منتشر شده خود را ناشی از تفاوت در جامعه آماری هدف و بعضا برخی شاخص‌ها و مولفه‌های مورد ارزیابی می‌دانند. نتیجه این مساله اینجا پررنگ‌تر از قبل می‌شود که ابهامی را بر این مبنا بر جای می‌گذارد که بالاخره سال گذشته خانوارهای ایرانی باز هم با کسری بودجه روبه‌رو بودند یا اینکه طبق گزارش مرکز آمار بعد از سال‌ها توانستند برای خود پس‌اندازی هم کنار بگذارند؟

منبع:  روزنامه تعادل